Auschwitz-Birkenau

Geen enkele plek heeft ooit zo’n grote impact op mij gehad als deze. Auschwitz. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het een concentratiekamp waar ongeveer 1,5 miljoen mannen, vrouwen en kinderen vermoord werden. Vooral Joden, maar ook Polen en zigeuners. Nu is Auschwitz een museum en een herdenkingsplek. Het voelt vreemd om hier te staan. Ik kan het niet uitleggen. Ik heb er geen woorden voor.

Ik bezoek Auschwitz vanuit Krakau, waar we een paar dagen verblijven. We hebben zelf geen auto to onze beschikking dus boeken we een excursie.

Auschwitz

Ik heb mijn fotocamera meegenomen maar het voelt niet goed om hier foto’s te maken. Respectloos. Onze gids geeft aan dat het geen probleem is. Toch heb ik er moeite mee. Het groepje jonge meiden dat hun haar nog even goed doet, de lippen tuit en een selfie maakt bij de poort waar boven staat ‘Arbeit macht frei’ heeft er duidelijk minder moeite mee.

Met een gids lopen we rond. De vele huizenblokken in Auschwitz doen een beetje vakantieparkachtig aan. Helaas was de werkelijk heel anders. In blok 4 worden allerlei persoonlijke bezittingen van slachtoffers achter glas tentoongesteld. Heel heftig om te zien. Vooral de grote berg kinderschoentjes. Aan de muren hangen foto’s van de gevangenen. Mannen en vrouwen. Door de gestreepte pyjama’s, kaalgeschoren hoofden en lege blikken lijken ze allemaal op elkaar. Bizar. We mogen ook in een van de overgebleven gaskamers. Het voelt heel erg onaangenaam en claustrofobisch.

Birkenau

Na Auschwitz bezoeken we Birkenau. Was Auswitz indrukwekkend? Birkenau vind ik vele malen indrukwekkender. Door de stilte? De weidsheid? Ik weet het niet. Ik denk dat ik me hier een beter beeld kan vormen van de gruwelijke dingen die zich hier afgespeeld hebben. We lopen langs de spoorlijn waarop nog een wagon staat zoals die vroeger gebruikt werden. Elke gevangene die uitstapte werd hier geselecteerd. ‘Sterken’ werden aan het werk gezet, ‘zwakken’ konden direct door naar de gaskamers. Per uur werden er 2.000 mensen vergast. Dan werd er schoongemaakt en kwamen de volgenden. Tot wel 20.000 mensen per dag. Onvoorstelbaar.

Urenlang liepen we rond. In stilte. We bekeken de barakken waar de gevangen sliepen. Soms wel met zessen in een bed. Regelmatig naast, op, of onder iemand die de nacht niet overleefd had. We zagen waar de gevangenen zich moesten wassen en waar ze hun behoefte moesten doen. Van privacy was geen enkele sprake. Onmenselijk.

Het meest onwerkelijke vind ik dat zo’n onmenselijke plek ooit door mensen gemaakt is…

De huizenblokken in Auschwitz waar de gevangen ondergebracht werden.

De koffers van de gevangenen. Hun dierbare spullen werden eruit gehaald en verkocht.

Alle kinderen moesten hun schoenen inleveren bij aankomst.

Zyklon B, het gas dat gebruikt werd om de gevangenen te vermoorden.

Galerij van gevangenen.

Het hele terrein was afgezet met prikkeldraad waar stroom op stond. Menig gevangene heeft zichzelf geëlektrocuteerd tijdens een ontsnappingspoging.

Het toegangsspoor naar Birkenau.

In wagons zoals deze werden miljoenen mensen gedeporteerd.

In deze bedden sliepen soms wel zes mensen. In de kou, zonder matras en zonder dekens.